ในบริเวณขั้วท้องฟ้าเหนือมีกลุ่มดาวที่รู้จักกันทั่วไปคือ กลุ่มดาว Ursa Major (Great Bear หรือ Big Dipper) ซึ่งเรียกว่า กลุ่มดาวหมีใหญ่ หรือกลุ่มดาวกระบวยใหญ่ คนไทยเรียกว่า ดาวจระเข้เป็นกลุ่มดาวโดดเด่นทางซีกขั้วฟ้าเหนือ ประกอบไปด้วยดาว 7 ดวง คือ ดูเบ(Dubhe),เมแร็ค(Merak), แฟคคา(Phecda) ,เมเกรซ(Megrez), อะลิออต(Alioth), มิซาร์(Mizar),และอัลเคด(Alkaid) เรียงตัวเป็นรูป กระบวยตักน้ำ ดาวสองดวงแรกของกระบวยตักน้ำ จะชี้ไปยังดาวเหนือเสมอ 4ดวงของกลุ่มดาวนี้เป็น รูปสี่เหลี่ยมคางหมูซึ่งเป็นตัวกระบวย ปากของกระบวยที่เปิดอยู่จะหันไปทางขั้วท้องฟ้าเหนือ ชาวเรือใช้ดาวกลุ่มนี้ ในการเดินเรือ สามารถมองเห็นได้นานหลายเดือนคือ ตั้งแต่ เดือนกุมภาพันธ์ ถึง กรกฏาคม จึงใช้ในการหากลุ่มดาวอื่นและหาทิศได้ โดยจะขึ้นไปสูงสุดกลางท้องฟ้า ประมาณเที่ยงคืนของเดือนมีนาคม
ในบางครั้งเรามองหาดาวเหนือได้จากการดู "กลุ่มดาวหมีใหญ่" (Ursa major) ดาว Dubhe และ Merak ซึ่งเป็นดาวที่ประกอบเป็นตัวกระบวย เรียกว่า ดาวชี้ (The pointer) เพราะว่าเมื่อลากเส้น ผ่านดาวสองดวงนี้ไปทางเหนือ ประมาณ 5 เท่า จะชี้ไปยังดาวเหนือเสมอ ไม่ว่าทรงกลมท้องฟ้าจะหมุนไปอย่างไรก็ตาม ซึ่งในบริเวณนั้นจะไม่มีดาวดวงใดสุกใสเท่ากับดาวเหนือเลย
ความจริงแล้วกลุ่มดาวหมีใหญไม่ได้ประกอบด้วยดาวเพียง 7 ดวง แต่จะมีดาวประกอบ ดวงเล็กๆอีกมากมายซึ่งมีความสว่างน้อย
|